เปิดตำนาน แพร่แห่ระเบิด วัดนาตุ้ม

วัดนาตุ้ม อ.ลอง จ.แพร่ วัดในชนบท สงบ เรียบง่าย เป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้าน ตำนานที่เล่าขานเรื่องราวของเมืองแพร่ “แห่ระเบิด” มีหลักฐานเป็นประวัติคือ ลูกระเบิด 1 ใน 3 ลูก ที่เหลืออยู่ในสภาพดี เก็บไว้เป็นอนุสรณ์ที่วัดแห่งนี้

เรื่องเล่ามาว่า ครั้งเมื่อสงครามโลกครั้งที่ 2 เครื่องบินของฝ่ายสัมพันธมิตรซึ่งนำระเบิดมาทิ้ง ทำลายสะพานรถไฟข้ามห้วยแม่ต้า เพื่อตัดการขนส่งและสื่อสาร กับภาคเหนือของไทย แต่เครื่องบินถูกยิงตกลงมา ทำให้ระเบิดบางส่วนจึงยังไม่ระเบิด เวลาต่อมา นายหลง มโนมูล ซึ่งเป็นคนงานรถไฟสถานีแก่งหลวง ได้ไปพบซากระเบิด จึงได้มาขอความช่วยเหลือจากคนงานรถไฟ ที่สถานีรถไฟแก่งหลวง ซึ่งเป็นสถานีรถไฟที่อยู่ใกล้เคียง มาช่วยกันขุดและทำการถอดชนวน ควักเอาดินระเบิดที่บรรจุอยู่ภายในออก นำไปไว้ที่บ้านแม่ลู่ ตำบลบ้านปิน ต่อมาชาวบ้านได้ช่วยกันลากต่อมาจากบ้านแม่ลู่โดยล้อเกวียน ชาวบ้านทราบข่าว จึงแตกตื่นพากันออกมาดูทั้งหมู่บ้าน เดินตามกันเป็นขบวนยาว ชาวบ้านที่อยู่ใกล้เคียงรอบวัด ออกมาต้อนรับพร้อมวงฆ้อง – กลองยาว แห่เข้าวัดทำพิธีถวายให้เป็นสมบัติของวัดแม่ลานเหนือ และวัดศรีดอนคำ ตำบลห้วยอ้อส่วนลูกระเบิดลูกที่ 3 ติดอยู่ในหลุมลึกแรงคนไม่สามารถขุดขึ้นมาได้จึงได้ขอ นายบุญมา อินปันดี ใช้ช้างลากขึ้นมาจากห้วยแม่ต้า แล้วนำมาบรรทุกล้อเกวียน ลากไปถวายที่วัดนาตุ้ม ตำบลบ่อเหล็กลอง (ตำบลหัวทุ่งเดิม) ซึ่งเป็นบ้านเดิมของนางจันทร์ ผู้เป็นภรรยา และเนื่องจากลูกระเบิดเป็นโลหะเคาะแล้วดังกังวาน ทางวัดจึงได้นำลูกระเบิดแขวนไว้ตีแทนระฆัง ตั้งแต่อดีตจนถึงทุกวันนี้

นอกจากลูกระเบิดที่เป็นเอกลักษณ์ของวัดแล้ว ในบริเวณวัดยังมีตับเหล็ก ที่เชื่อว่าเป็นเหล็กไหลชนิดหนึ่ง ซึ่งขุดจากบ่อเหล็กโบราณ แต่เดิม เป็นบ่อขุดหาแร่เหล็กมาทำมีดดาบ ปัจจุบันไม่ได้มีการขุดแร่เหล็กแล้ว แต่ยังมีประเพณีเลี้ยงผีบ่อเหล็กเป็นประจำทุกปี สืบมา และชาวบ้านได้มีการเก็บตับเหล็ก ที่มีลักษณะพิเศษคือ แข็ง เป็นสนิม หนักคล้ายเหล็ก แต่ไม่ดูดกับแม่เหล็ก เมื่อนำมาขัดจะมันวาว จึงเก็บมาปลุกเสกเป็นเครื่องลางของขลังที่วัด และได้สร้างหลวงพ่อทันใจตับเหล็ก ไว้ เพื่อเป็นที่สักการะ ของคนในตำบลบ่อเหล็กลองและผู้มาเยือน

การเดินทางสามารถเดินทางเข้าสู่วัดได้ 2 ทางคือทางหมายเลข 11 ถ้ามาจากแยกแม่จั๊วะ อำเภอเด่นชัย ประมาณ 35 กิโลเมตร ผ่านสะพานข้ามแม่น้ำยม เตรียมชะลอรถ อีก 500 เมตร ให้เลี้ยวขวาที่สี่แยก เข้าไปประมาณ 4.5 กิโลเมตร เจอสามแยกเลี้ยวซ้าย ไปตามถนนสายหลัก อีก 1.5 กิโลเมตรหรือถ้าท่านสะดวกมาทางสี่แยกแม่แขม (หมายเลข 11 ตัด 1023) ให้มุ่งหน้าเข้าสู่ตัวอำเภอลอง 8 กิโลเมตร จะเจอสี่แยกมีป้ายบอกทางเข้าหมู่บ้านนาตุ้ม เข้าไปตามทางสายหลักอีก 1.5 กิโลเมตร